Stigli iz okoline Skadra
Ako se ima u vidu stanovništvo poreklom od Prizrena (Metohija), onda je u Lepenici svaka četrdeset i peta porodica otuda doseljena, i njima pripada svaka dvadeset i sedma kuća, što znači da su porodice iz Metohije ranije doseljene, kada su se tako namnožile po broju kuća. Ovo potvrđuje Cvijićevo zapažanje da kosovsko-metohijska struja spada u najstarije migracione struje.
Badnjevac su, na primer, osnovali, posle Velike seobe 1690. godine doseljenici sa Kosova - Babići, doseljeni iz Ibarskog Kolašina, Božići (čiji su ogranci u Botunju, Guberevcu, Donjim Jarušicama i Čumiću), Karići (od kojih su Baltići), Petrovići (od kojih su se razgranali Milovanovići, zvani Karapatići, Pantići, Milanovići i Milivojevići) - svi došli iz Studenice na Kosovu (verovatnije iz sela Studenice u okolini Đurakovca u Metohiji), kao i Savići i Marijići, koji su u isto vreme došli iz Kosovske Mitrovice. Zapravo, ovi rodovi su se po dolasku sa Kosova i iz Metohije prvo nastanili u Resniku, odakle su prešli u Badnjevac. Zato nimalo nije slučajno što je u vreme njihovog doseljavanja pop u Kragujevcu Radosav Jovanović, poreklom iz sela Tihnića u Metohiji.
Oko 1735. godine je u Kragujevcu protopop Vule Đorđević, poreklom iz sela Vlasojevića kod Skadra. Srbi ni danas nisu iščezli u okolini Skadra, koja je u srednjem veku bila naša, što potvrđuje i savremena toponimija u tom predelu, gde je očuvano mnogo srpskih naziva. Nesumnjivo, kragujevački protopop Vule pripada tom soju doseljenika, pri čemu treba imati u vidu da su u okolini Skadarskog jezera neko vreme prebivali i preci Karađorđevi, a po jednoj verziji i preci Karađorđevog buljukbaše Petra Jokića Topolca.
Staze kojima se srpsko stanovništvo stolećima kretalo u svojim prinudnim ili voljnim preseljavanjima bile su uglavnom ustaljene. Kao i neka odredišta na njima, odakle se, dalje, reka doseljenika slivala ka novom zavičaju. Jedno od najvažnijih odredišta pri naseljavanju u Šumadiju je bio Vitanovac. U njemu su se zbirali doseljenici iz više srpskih predela.
Dovde su, spojivši se u dolini Ibra, najviše dopirali begunci i nevoljnici takozvane kosovsko-metohijske selidbene struje, dolazeći od Peći, s Kosova i iz Ibarskog Kolašina. Ova selidbena struja je, kako je Jovan Cvijić ustanovio, jedna od najranijih - pokrenuta je krajem XIV veka, uzrokovana kosovskom pogibijom, i, evo, na žalost bez prekida, nastavljena je do naših dana. U donjem toku Ibra je na ovaj putni pravac izlazila i najjača selidbena struja, nazvana dinarskom, u kojoj se nalazilo stanovništvo Stare Srbije i dinarskog pobrđa - Crne Gore, Hercegovine, Starog Vlaha, Sjeničko-pešterske visoravni i Dragačeva. Na ovom pravcu je Sjeničko-pešterska visoravan bila etapna stanica, gde se pokrenuto stanovništvo zadržavalo kraće ili duže vreme, nastavljajući odatle seobu u potrazi za boljim uslovima života.
Mesto gde su ove struje prelazile na tle Šumadije je vekovima bilo selo Vitanovac, odakle su dolinom Gruže i preko prevoja Rudničke planine išle ka niskoj Šumadiji.
Šumadinci, nekoliko podataka o njihovom poreklu
ZEMLJA DOSELJENIKA
Šume su ovde bile takve, da se "danima moglo ići a da se sunce ne vidi", napisao je Lamartin, 1833. A Švajger je, 1577. putujući Šumadijom napisao kako je "od Kolara putovao predelom pustim, retko naseljenim i rđavo obrađenim, gde u tri dana jedva da je video ne više od pet rđavih seoca."
Pod Šumadincima podrazumevamo stanovništvo Severne Srbije koje živi između Morave na istoku, Kolubare na zapadu i planina Crnoga Vrha, Kotlenika i Rudnika na jugoistoku, jugu i jugozapadu. Stanovništvo u ovim granicama narod označava i naziva Šumadincima.
Šumadija je ime dobila po gustim i neprohodnim šumama kojima je bila pokrivena naročito u 16 i 17 veku. Ove su se šume održale i docnije, sve do prvih desetina 19 veka; o njima ima pomena u literaturi i u narodnom predanju. Brokijer, koji je u prvim desetinama 15 veka prošao kroz Srbiju, na putu od Palanke do Beograda je "prolazio kroz vrlo velike šume". U doba vlade kneza Miloša sva je Srbija bila pokrivena gustim šumama, kroz koje "gdešto ni pešak nikud nije mogao proći, a toli konjanik". Godine 1833 je Lamartin bio u Srbiji i njemu se činilo "kao da je bio u sred šuma Severne Amerike". U jaseničkim selima se održalo predanje, "da je svuda bila pustahija šuma, i da su doseljenici pozivali rođake da dođu i zauzmu zemlje koliko hoće"... "Šuma se morala godinama krčiti i paliti"... "bila je tako neprohodna, da se danima kroz nju moglo ići a da se sunce ne vidi". Po predelu je i stanovništvo dobilo ime.
|
